Otizm

Yaygın Gelişimsel Bozukluk ( Otizm, asperger,vb)

Uluslararası alanda otizm ve yaygın gelişimsel bozukluk terimleri birbirinin yerine kullanılmaktadır. Otizm ileri düzeyde ve karmaşık bir gelişimsel yetersizlik çeşididir. Doğuştan var olabildiği gibi üç yaşına kadar olan dönemde de ortaya çıkabilir.
Otizmin nörolojik sebeplerden kaynaklandığı sanılmaktadır ancak bu konuda net bir bilimsel gösterge bulunmamaktadır.
Otizm bir ruh hastalığı değildir.
Otizmin anne-babaların kişilik özellikleriyle ya da çocuk yetiştirme biçimleriyle ilişkili olmadığı artık bilinmektedir. Otizmin genetik olduğu yönünde bulgular vardır ancak bununla ilgili gen ya da genler çok yakın zamana kadar belirlenmiş değildir.
Otizm yaklaşık her 500 çocuktan birinde görülmektedir. Erkeklerde görülme sıklığı, kızlardan dört kat fazladır; ancak kızlarda daha ileri düzeyde seyrettiği görülmektedir.

Otizm beş alt gruba ayrılmaktadır:
1.Otizm
2.Asperger sendromu.
3.Çocukluk disintegratif bozukluğu
4.Rett sendromu
5.Atipik otizm

1.OTİZM: Üç yaşından önce başladığı kabul edilmektedir. Sosyal etkileşimde önemli yetersizlikler, iletişim ve oyunda yetersizlikler,çeşitli takıntılarla kendini gösteriri.

2.ASPERGER SENDROMU: Sosyal etkileşimde yetersizlik ve çeşitli takıntılar görülür ancak otizmden farklı olarak dil ve zihin gelişiminde geriliklere rastlanmaz. Sözcük dağarcıkları ve dilbilgisi gelişimleri genelde iyidir ancak; çoğunda denge ve devinsel eşgüdüm sorunları gözlenir. Aileler üstün becerileri olan ama yaygın gelişimsel bozukluk gösteren çocuklarına asperger deyip kurtulurlar. Bu konuda çekilmiş rain man yağmur adam filmi çok meşhurdur. Ancak her üstün özellikli birey asperger değildir.

3.ÇOCUKLUK DİSİNTEGRATİF BOZUKLUĞU: Çok seyrek rastlanan bir kategoridir. Bu tanıyı alan çocuklar yaşamının en az ilk iki yılında normal gelişim gösterirler. Bozukluğun başlamasıyla, daha önce kazanılmış beceriler hızla kaybedilir ve otizm için belirtilen özellikler kendini gösterir. Zihinsel becerileri ileri düzeyde zihin özürlü düzeyine kadar geriler.
Bu tanıyı alan çocuklar birkaç yıl içerisinde, otizm tanısı alan çocuklarla benzer özellikleri paylaşır duruma gelirler.

4.RETT SENDROMU: En az beş ay normal gelişim gösteren çocuklarda görülür ve yalnızca kız çocuklarında ortaya çıkan genetik bir bozukluktur. Sendromun başlamasıyla birlikte baş büyümesi yavaşlar, el becerileri yitirilir, takıntılı el hareketleri başlar. Zamanla tüm devinsel beceriler geriler ve denge bozukluğu ortaya çıkar. Rett sendromu, otistik bozukluklar içinde, genetik temeli tam olarak belirlenmiş olan tek kategoridir.

5.ATİPİK OTİZM: Otizm için belirtilen üç alandan yalnızca birinde yetersizlik olduğunda ve diğer otizm türlerinin hiç birinin ölçütleri karşılanmadığında konan tanıdır. Çoğu zaman geç farkedilirler. Aile doktor veya öğretmenler bir şey olduğunu bilirler ama ne olduğunu tam söyleyemezler. Ailelerin bu konuya takılmasının çocuğa faydası yoktur. Önemli olan hangi gelişim alanında gerilik yada farklılık var bunu bulmak ve gerekli bireysel ve grup dersleri ile öğrencinin bu alandaki engelini gidermektir. Bilinen ön önemli doğru şudur: Otizmin yaygın gelişimsel bozukluğun veya asperger’in eğitimden başka tedavisi yoktur.

BELİRTİLER VE ÖZELLİKLER
Otistik bireylerde, pek çok özellik, farklı düzeylerde görülür:

İLETİŞİM VE OYUNDA YETERSİZLİK
• Dil ve iletişim sorunları: konuşma zorluğu, sıra dışı konuşma, gereksinimlerini ifade edememek.
• Vücut dili kullanımda sınırlılık; jest ve mimiklerini kullanamama.
• Hayali oyunda gerilik: sembolik ve işlevsel oyunları hiç oynamamak yada yaşıtlarından daha beceriksizce oynamak.
TAKINTILAR:
• Nesne takıntıları: nesneleri döndürüp seyretmek, seslerini dinlemek, sıraya dizmek, yalamak, koklamak vs.
• Hareket takıntıları: el çırpma, sallanma, koşma, zıplama, dönme vs. davranışları uzun süreli yapma.
• İlgi takıntıları: bir ya da birkaç sıra dışı konuyla sürekli ilgilenmek; uçaklar arabalar vs.
• Düzen takıntıları; okula her zaman aynı yoldan gitmek, yemeği hep aynı tabaktan yemek, aynı giysiyi giymek.

DİĞER BELİRTİLER:
• Bazı duyularda aşırı duyarlılık; belli seslerden aşırı derecede rahatsızlık
• Acıya karşı duyarsızlık; düşme, çarpma, yaralanma durumlarında tepki göstermemek
• Uygun olmayan gülmeler kıkırdamalar; nedeni belli olmayan uzun süreli gülmeler
• Kendine ya da çevreye yönelik saldırganlık
• Öfke nöbetleri; aniden başlayan hırçınlıklar
• Aşırı hareketlilik ya da hareketsizlik;
• Tehlikelere karşı duyarsızlık;
• Kas gelişiminde tutarsızlık; bazı becerilerde diğer becerilere göre daha ileri yada geri de olmak.

ÖZELLİKLER:
• Üstün yetenekler yaygın değildir; %10 unda üstün yeteneklere rastlanır.
• Zekâ geriliği yaygındır, %80 inde zekâ geriliği görülür.
• Nörolojik sorunlara sık rastlanır; yaklaşık üçte birinde sıklığı ve şiddeti değişen havaleler görülür.

DİL GELİŞİMİ VE İLETİŞİM ÖZELLİKLERİ

• İletişim ile ilgili iki alanda, ortak ilgi ve sembol kullanmada yetersizlik görülür.
• Yarısına yakını hiç konuşmaz.
• Sözel dil becerileri, genellikle sözel olmayan dil becerilerinden daha geridir.
• Sözcükleri anlamlarıyla kullanmada, kişi zamirlerini kullanmada sorunlar görülür.
• Konuşmada monotonluk ve didaktiklik dikkat çeker.
• Papağan konuşmasına sık rastlanır.( Ekolali)
• Karşılıklı konuşmada sorunlar görülür.

SOSYAL ETKİLEŞİMDE YETERSİZLİK:
• Göz kontağında sınırlılık
• Ortak ilgide sınırlılık; başkasının işaret ettiği yere bakmama..
• Başkalarının yaptıklarına karşı ilgisizlik; seslenildiğinde duymuyormuş gibi davranmak,
• Diğer çocuklarla etkileşmede isteksizlik; yaşıtları ya da kardeşleriyle etkileşimde bulunmamak
• Yalnızlığı yeğlemek;
• Başkalarının duygularını anlamada yetersizlik; sevinç, üzüntü, kızgınlık gibi duygulara tepkisizlik.

Yaygın Gelişimsel Bozukluklar Destek Eğitim Programı

Yaygın gelişimsel bozukluk, birden fazla bozukluğu içeren bir tanı grubu olup erken çocukluk döneminde başlayan sosyal etkileşim, dil gelişimi ve davranış alanlarında yetersizliklere sebep olma durumudur. Davranış sorunları, yineleyici, sınırlı ilgi ve davranışları kapsamaktadır. Bu durumlar gelişimin birçok alanını etkileyerek kalıcı ve süreğen işlev bozukluklarına yol açar.
Amerikan Psikiyatri Birliği, 1994 yılında yaygın gelişimsel bozuklukları beş bozukluktan oluşan bir grup olarak sınıflandırmıştır. Bunlar,
1.      Otizm
2.      Rett Sendromu
3.      Çocukluğun Dezintegratif Bozukluğu
4.      Asperger Bozukluğu
5.      Başka Türlü Adlandırılmayan Yaygın Gelişimsel Bozukluk (Atipik Otizm)’ tur .

Programın Düzeyi: Program, yaygın gelişimsel bozukluklar tanı grubu içerisinde yer alan her yaştaki bireyin gelişimsel özellikleri, eğitim ihtiyaçları ve öncelikleri dikkate alınarak hazırlanmıştır.

Programın Genel Amaçları: Bu program ile bireylerin;
1-      İşlevsel becerilerin kazandırılmasına ön koşul oluşturan temel eşleme ve taklit becerilerini geliştirmeleri,
2-      Sosyal etkileşim başlatma ve sürdürme becerilerini geliştirmeleri,
3-      Alıcı ve ifade edici dil becerilerini geliştirmeleri,
4-      İletişim becerilerini geliştirmeleri,
5-      Bağımsız çalışma ve işlevde bulunma ile organize olma becerilerini kazanmaları,
6-      Öz bakım ve günlük yaşam becerilerini geliştirmeleri,
7-      Akademik becerilerini geliştirmeleri,
8-      Toplumsal yaşama katılım ve sosyal uyum becerilerini geliştirmeleri beklenmektedir.